Utrzymanie płynności finansowej to jeden z kluczowych elementów zarządzania każdą firmą. W obliczu odroczonych terminów płatności przedsiębiorstwa często poszukują rozwiązań, które pozwolą im uzyskać dostęp do gotówki. W tym celu mogą korzystać z faktoringu lub forfaitingu – usług finansowych, które z pozoru wydają się podobne, ale różnią się w wielu istotnych aspektach.
Co to jest forfaiting i faktoring ?
Faktoring to usługa finansowa, w której instytucja finansowa (faktor) wykupuje od przedsiębiorstwa (faktoranta) wierzytelności handlowe wynikające z wystawionych faktur na której widnieje odroczony termin płatności. Dzięki temu firma nie musi czekać na uregulowanie płatności przez kontrahentów i od razu otrzymuje środki na swoje konto, co znacząco poprawia zachowanie płynności finansowej. Forfaiting natomiast to forma finansowania dedykowana głównie przedsiębiorstwom zajmującym się handlem międzynarodowym. Polega na wykupie przez forfaitera należności eksportowych przed upływem terminu płatności. Należności te przyjmują zazwyczaj formę weksli lub innych zabezpieczonych dokumentów. Forfaiter przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalności importera, eliminując tym samym ryzyko walutowe i kredytowe dla eksportera.
Jak działa forfaiting i faktoring?
Faktoring polega na tym, że przedsiębiorstwo wystawia fakturę na której widnieje odroczony termin płatności na rzecz swojego kontrahenta. Następnie zgłasza ją faktorowi, który weryfikuje jej autentyczność oraz zdolność płatniczą kontrahenta. Po pozytywnej weryfikacji faktor wypłaca przedsiębiorstwu od 80% do 90% wartości faktury, a pozostałą część przekazuje po uregulowaniu płatności przez kontrahenta. W końcowej fazie procesu kontrahent najczęściej (w zależności od rodzaju faktoringu) przelewa należność bezpośrednio na konto faktora.
Forfaiting z kolei rozpoczyna się od zawarcia umowy handlowej między eksporterem (forfaitystą) a importerem (dłużnikiem). Eksporter składa następnie wniosek do instytucji forfaitingowej o wykup należności, a dłużnik dostarcza dokumenty poręczenia, na przykład awal wekslowy wystawiony przez jego bank. Po akceptacji wniosku forfaiter wypłaca eksporterowi całość wartości zakupionej wierzytelności pomniejszoną o prowizję. Ostatecznie importer spłaca swoje zobowiązanie bezpośrednio forfaiterowi.
Faktoring a forfaiting – podstawowe różnice
Oto różnice pomiędzy faktoringiem a forfaitingiem:
- zakres transakcji – faktoring może obejmować zarówno transakcje krajowe, jak i transakcje zagraniczne, podczas gdy forfaiting dotyczy głównie handlu międzynarodowego,
- wysokość wypłaty – to co różni faktoring, przedsiębiorstwo otrzymuje od razu 80–90% wartości należności, a resztę po spłacie przez kontrahenta faktoranta, natomiast w forfaitingu eksporter dostaje całość należności od razu, pomniejszoną o prowizję,
- ryzyko – faktoring może, ale nie musi eliminować ryzyka niewypłacalności kontrahenta (w zależności od tego, czy jest to faktoring z regresem czy bez regresu), a jeśli chodzi o umowę forfaitingu, całkowicie przenosi to ryzyko na forfaitera.
- czas trwania – faktoring może dotyczyć jednej faktury lub wielu w ramach długoterminowej umowy, natomiast forfaiting jednej wierzytelności.
Jakie są podobieństwa między faktoringiem a forfaitingiem?
Oto podobieństwa pomiędzy faktoringiem a forfaitingiem:
- Oba te instrumenty finansowe mają na celu poprawę płynności finansowej przedsiębiorstw, umożliwiając szybsze pozyskanie środków pieniężnych z wierzytelności.
- Mechanizm działania w obu przypadkach opiera się na wykupie wierzytelności przez wyspecjalizowaną instytucję, co pozwala firmie uniknąć oczekiwania na spłatę wierzytelności przez kontrahenta.
- Zarówno faktoring, jak i forfaiting opierają się na umowach nienazwanych, co oznacza, że ich szczegóły są ustalane w drodze indywidualnych negocjacji pomiędzy stronami umowy forfaitingu bądź faktoringu, co zapewnia elastyczność w dostosowywaniu warunków do potrzeb obu stron, wiążącymi się z warunkami umowy forfaitingu i faktoringu.
Faktoring a forfaiting – jakie mają zalety?
Faktoring i forfaiting oferują przedsiębiorstwom szereg istotnych korzyści. Jeśli chodzi o faktoring, główną zaletą jest szybki dostęp do gotówki, co pozwala firmom na poprawę płynności finansowej i unikanie zatorów płatniczych. Faktoring umożliwia jednoczesne finansowanie wielu faktur, co jest szczególnie korzystne dla firm operujących na dużą skalę. Co więcej, ten instrument finansowy wykorzystywany jest dla firm różnej wielkości, w tym także dla małych przedsiębiorstw, które często mają ograniczone możliwości finansowania z innych źródeł.
Z kolei forfaiting zapewnia natychmiastową wypłatę 100% wartości wierzytelności, co eliminuje konieczność oczekiwania na spłatę przez dłużnika. Dodatkowo forfaiting eliminuje ryzyko walutowe i kredytowe, całkowicie przenosząc je na forfaitera. Jest to rozwiązanie szczególnie korzystne w handlu międzynarodowym, gdzie ryzyka te mogą być znacząco większe. Ważną zaletą forfaitingu jest również brak konieczności angażowania się eksportera w proces późniejszej spłaty zobowiązania przez bank importera.
Faktoring a forfaiting – jakie są wady?
Forfaiting i faktoring, mimo wielu zalet, mają również swoje wady, które przedsiębiorstwa powinny uwzględnić przy wyborze odpowiedniego instrumentu finansowego. W przypadku forfaitingu jedną z głównych wad są wysokie koszty wynikające z przejęcia przez forfaitera pełnej oceny ryzyka niewypłacalności dłużnika oraz wszystko związane z ryzykiem walutowym. Dodatkowo proces zabezpieczania wierzytelności, wymagający m.in. odpowiednich dokumentów poręczenia, bywa skomplikowany i czasochłonny. Forfaiting jest także mniej dostępny dla mniejszych firm, które często mają ograniczone możliwości spełnienia wymaganych kryteriów.
Faktoring również nie jest pozbawiony ograniczeń. Jednym z nich jest brak natychmiastowej wypłaty pełnej wartości wierzytelności — przedsiębiorstwo otrzymuje jedynie od 80% do 90% jej wartości, a reszta jest wypłacana dopiero po uregulowaniu należności przez kontrahenta (z wyjątkiem faktoringu pojedynczych faktur). Jeśli chodzi o faktoring z regresem przedsiębiorstwo musi liczyć się z dodatkowymi kosztami i ryzykiem związanym z niewypłacalnością dłużnika. Ponadto faktoring wymaga często długoterminowej współpracy z faktorem, zwłaszcza w przypadku umów obejmujących wiele faktur, co może ograniczać elastyczność firmy.
Procesy i uczestnicy w faktoringu i forfaitingu
Procesy i uczestnicy w faktoringu oraz forfaitingu mają wiele wspólnych cech, choć różnią się specyfiką działania. W obu przypadkach kluczowym uczestnikiem stosunku prawnego są przedsiębiorcy oraz wyspecjalizowana instytucja finansowa. W faktoringu występują trzy kluczowe podmioty: faktor, faktorant oraz dłużnik. Faktor to typ wyspecjalizowanej instytucji finansowej (np. bank lub firma faktoringowa), która dąży do wykupu wierzytelności handlowej od faktoranta, czyli przedsiębiorstwa poszukującego szybkiego dostępu do gotówki. Dłużnik to kontrahent faktoranta, który ma obowiązek uregulowania należności za wykupione towary lub usługi. Proces rozpoczyna się od wystawienia faktury z odroczonym długim terminem płatności, którą następnie faktorant zgłasza faktorowi. Faktor, po weryfikacji wiarygodności kontrahenta, wypłaca faktorantowi większość należności, a pozostałą część przekazuje po dokonaniu płatności przez dłużnika.
W forfaitingu proces i uczestnicy również obejmują trzy strony, przedmiotem umowy forfaitingu są forfaitera, forfaitystę oraz dłużnika. Forfaiter to instytucja finansowa, która wykupuje należności wynikające z umowy handlowej między forfaitystą (eksporterem) a dłużnikiem (importerem). Cechą charakterystyczną forfaitingu jest konieczność dostarczenia przez dłużnika dokumentów zabezpieczenia, takich jak awal wekslowy, które minimalizują ryzyko transakcji. Po zatwierdzeniu transakcji forfaiter wypłaca forfaityście całą kwotę należności pomniejszoną o prowizję, przejmując jednocześnie ryzyko niewypłacalności dłużnika. Ostatecznie dłużnik reguluje swoje zobowiązanie bezpośrednio wobec forfaitera.
Jakie role pełnią eksporter i importer?
Eksporter, czyli sprzedawca towarów lub usług, jest inicjatorem transakcji. Jego głównym celem jest dostarczenie towarów lub usług importerowi oraz zabezpieczenie płatności za swoje świadczenia. W przypadku forfaitingu eksporter staje się forfaitystą, czyli stroną sprzedającą swoje przyszłe wierzytelności instytucji forfaitingowej. Importer to zaś kupujący, inaczej nabywca towaru lub usługi od eksportera. W kontekście forfaitingu importer pełni rolę dłużnika, który zobowiązuje się do uregulowania płatności w określonym terminie.
Jaką rolę pełni eFaktor w faktoringu?
eFaktor, jako instytucja finansowa, pełni rolę faktora w modelu faktoringowym. Jest to firma zajmująca się wykupem wierzytelności od przedsiębiorstw, zapewniając im natychmiastowy dostęp do gotówki. Jeśli chodzi o faktoring, eFaktor weryfikuje autentyczność faktur oraz zdolność płatniczą kontrahentów przedsiębiorstwa. Ponadto także zarządza procesem obiegu faktur i może oferować dodatkowe usługi, takie jak monitoring płatności, co usprawnia zarządzanie wierzytelnościami i poprawia płynność finansową przedsiębiorstwa. Zatem rola eFaktora w faktoringu polega na zapewnieniu finansowania i wsparcia w zakresie zarządzania należnościami.
Jaką rolę pełnią banki w forfaitingu?
W forfaitingu banki pełnią kluczową rolę w zabezpieczaniu transakcji. Działają jako instytucje finansowe, które wystawiają poręczenia, gwarancje lub inne dokumenty zabezpieczające wierzytelności, które są wykupywane przez forfaitera. W praktyce banki mogą wydawać dokumenty takie jak awal wekslowy (poręczenie wekslowe), które stanowią zabezpieczenie spłaty długów przez importera, zmniejszając ryzyko forfaitera. Banki pomagają również w ocenie ryzyka kredytowego, zwłaszcza w przypadku handlu międzynarodowego, i mogą pełnić funkcję pośrednika, umożliwiając transakcje pomiędzy eksporterem a forfaiterem. W ten sposób banki wspierają zarówno transakcje finansowe, jak i zabezpieczenia, co umożliwia eksporterom sprzedaż wierzytelności bez ryzyka niewypłacalności kontrahenta.
Aspekty prawne i finansowe faktoringu i forfaitingu – jakie są wymagania prawne dla faktoringu?
Faktoring jest regulowany według ogólnych zasad prawa cywilnego, ponieważ jest to forma umowy sprzedaży wierzytelności. W Polsce umowy faktoringowe są regulowane przez ogólne zasady prawa cywilnego oraz przez przepisy dotyczące działalności instytucji finansowych. Jeśli chodzi o faktoring, przedsiębiorca, który sprzedaje swoje wierzytelności faktorowi, musi uzyskać zgodę dłużnika co do cesji wierzytelności, chyba że umowa stanowi inaczej (np. faktoring bez regresu). W faktoringu z regresem cesja wierzytelności może być dokonana bez zgody dłużnika. Faktorant (firma korzystająca z faktoringu) ma obowiązek dostarczyć odpowiednie dokumenty potwierdzające istnienie wierzytelności oraz jej autentyczność. Faktor (instytucja finansowa) zobowiązuje się do przejęcia ryzyka niewypłacalności i, w zależności od umowy, może przejąć odpowiedzialność za ściąganie należności.
Jakie są wymagania prawne dla forfaitingu?
Forfaiting jest mniej uregulowany niż faktoring, zwłaszcza w Polsce. Zasadniczo, regulacje dotyczące forfaitingu są związane z prawem cywilnym, ale ponieważ jest to forma transakcji międzynarodowej, muszą być uwzględnione również przepisy dotyczące handlu zagranicznego. Forfaiter, wykupując wierzytelności, zazwyczaj żąda od importera zabezpieczenia w postaci płatnościami płatności gwarancjami lub poręczenia (np. awal wekslowy), które są regulowane przez prawo bankowe. Wymaga to współpracy z bankami, które wydają odpowiednie dokumenty zabezpieczające. Ponieważ, jeśli chodzi o usługę forfaitingu, najczęściej dotyczy to międzynarodowych transakcji, wymagane są również umowy zgodne z międzynarodowymi standardami, w tym konwencjami UNCITRAL i innymi regulacjami dotyczącymi handlu zagranicznego. W procesie forfaitingu ważne jest, aby wszystkie dokumenty (np. faktury, dokumenty transportowe, umowy) były prawidłowo wystawione, ponieważ na ich podstawie forfaiter wykupuje wierzytelności.
Jakie są koszty związane z faktoringiem i forfaitingiem?
Faktor pobiera prowizję od tego jaka jest wartość wierzytelności. Koszt ten zależy od rodzaju usługi faktoringu, wartości faktury, branży, a także ryzyka związane z dłużnikiem. Przeciętnie prowizja wynosi od 0,5% do 5% wartości faktury.
Forfaiter pobiera natomiast opłatę za wykupienie wierzytelności, która zwykle jest wyższa niż w przypadku faktoringu. Zazwyczaj jest to 1–3% wartości wierzytelności, ale zależy to od ryzyka związane z importerem i rynkiem docelowym. W przypadku, gdy wymagane są poręczenia lub gwarancje, mogą pojawić się dodatkowe opłaty związane z wystawieniem dokumentów zabezpieczających, np. prowizje bankowe za udzielenie gwarancji.
Jakie są korzyści z uniknięcia kredytu poprzez forfaiting i faktoring?
- Faktoring i forfaiting pozwalają firmom uzyskać niezbędne środki finansowe bez konieczności zaciągania tradycyjnego kredytu. W przeciwieństwie do kredytów, które wymagają zdolności kredytowej, dużej ilości dokumentów i obciążeń, faktoring i forfaiting opierają się na wierzytelnościach, które firma już posiada. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą unikać zwiększania poziomu zadłużenia.
- W przypadku tradycyjnych kredytów, firma ponosi ryzyko związane z zadłużeniem, które może wpłynąć na jej zdolność do pozyskiwania przyszłych kredytów. W faktoringu i forfaitingu, finansowanie jest uzależnione od siły finansowej kontrahenta (np. w przypadku faktoringu – dłużnika), a nie samej firmy, co zmniejsza ryzyko kredytowe. Forfaiting dodatkowo eliminuje ryzyko kredytowe i walutowe związane z międzynarodowymi transakcjami.
- W przypadku tradycyjnego kredytu, przedsiębiorca często musi czekać na decyzję kredytową, co może potrwać kilka tygodni, a sam proces wypłaty środków może być długi. Faktoring i forfaiting zapewniają niemal natychmiastowy dostęp do gotówki, co pozwala firmie na szybsze obracanie kapitałem. Może to przyspieszyć rozwój przedsiębiorstwa i umożliwić szybsze wykorzystanie środków do inwestycji czy rozwoju.
